Układ urbanistyczny
Kolejnym etapem zmian w aglomeracji krakowskiej była lokacja na prawie magdeburskim, przez króla Kazimierza Wielkiego (1310-1370), dwóch miast: Kazimierza (1335) i Kleparza (1366).
Kazimierz lokowano w miejscu istniejącej już wcześniej osady. Lokacją objęto teren za murami Wawelu (Stradom) oraz rejon między korytami Wisły (powiększony w 1340 roku o wieś Bawół). Miasto otoczono murami. Również Skałka była wliczana do Kazimierza, chociaż znajdowała się poza jego murami. Władzę w mieście sprawował nominowany przez króla niedziedziczny wójt z ławą i rada miejska. Dzięki uzyskanym przywilejom (prawo do cotygodniowego targu, wybudowania wagi do ważenia metalu na potrzeby żup krakowskich, prowadzenia handlu w Krakowie i w innych miastach, uzyskania monopolu na transport trunków) oraz działalności Żydów przesiedlonych tu w 1494 roku z Krakowa, miasto szybko uzyskało charakter rzemieślniczo - handlowy.
Kleparz, nazywany do XVI wieku Florencją, został lokowany na miejscu niewielkiej osady skupionej wokół kościoła św. Floriana, od którego miasto wzięło początkowo swoją nazwę. Miasto obejmowało obszar pomiędzy częścią murów obronnych Krakowa (między ul. Sławkowską a ul. Szpitalną), sięgający po kościoły św. Floriana i św. Filipa, jurydykę biskupią Pędzichów oraz ul. Długą i Zacisze. Kleparza nigdy nie otoczono murami. Duży wpływ na rozwój miasta miały wybiegające z Krakowa i przechodzące przez jego obszar drogi handlowe: na Sławków i Olkusz, Sandomierz i Lublin oraz na Prądnik, Miechów, Toruń i Mazowsze. Władzę w mieście pełnił niedziedziczny wójt z ławą oraz rada miejska, która po wykupieniu wójtostwa w 1412 roku sprawowała władzę samodzielnie. Kraków, zdecydowanie sprzeciwiał się zabiegom Kleparza o pozyskanie nowych przywilejów, co hamowało rozwój miasta i już od XVI wieku sprowadziło go do roli przedmieścia Krakowa.