Mieszczański splendor
Rosnąca siła gospodarcza i polityczna mieszczaństwa krakowskiego w XIV i XV wieku, zwłaszcza najbogatszej jego warstwy - patrycjatu - sprawiła, że zaczęło ono odgrywać znaczącą rolę nie tylko w radzie miejskiej, ale nawet na dworze królewskim. Stopniowo zdobywały dominującą pozycję wybitne rody mieszczańskie. Ich przedstawiciele przybywali do Krakowa początkowo najczęściej z Niemiec, a potem z Włoch, z czasem ulegali polonizacji i nawet przyjmowali polskie nazwiska. Najbardziej wpływowi i najbogatsi spośród mieszczan, np. Jan (zm. 1523) i Seweryn (1486-1549) Bonerowie, stali się doradcami i bankierami królewskimi, wchodzili w koligacje z rodzinami szlacheckimi, magnackimi, a nawet książęcymi; za swoje zasługi otrzymywali tytuły szlacheckie. Ich styl życia nie różnił się od wzorca upowszechnionego wśród szlachty: gromadzili wielkie bogactwa, nabywali dobra ziemskie, wznosili wspaniałe rezydencje, zarówno w mieście jak i poza nim, takie jak willa Josta Decjusza (ok.1485-1545) na Woli Chełmińskiej, posiadłość Montelupich na Szlaku, czy pałac Bonerów w Balicach. Wyposażali szczodrze kościoły, zwłaszcza główny kościół Krakowa - farę mariacką - oraz własne kaplice, będące często mauzoleami rodowymi. Obyczaje przeniesione z dworu królewskiego i biskupiego sprzyjały powstawaniu mecenatu mieszczańskiego, hojnie wspierającego przybywających do miasta artystów i uczonych.
Nie sposób wymienić wszystkich fundacji mieszczańskich, powstałych przez wieki w Krakowie. Godne uwagi są wspaniałe wyroby cechu złotników, często anonimowych artystów, fundowane przez mieszczan do świątyń krakowskich. Patronem złotników i jubilerów od wieków średnich był Święty Eligiusz (ok. 588-660). Dzień jego śmierci - 1 grudnia - jest świętem złotników i jubilerów. Kult tego Świętego na wystawie dokumentują pamiątki cechu złotników, przechowywane w zbiorach MHK.
Możemy również podziwiać Kura Krakowskiego Bractwa Kurkowego, będącego fundacją władz miasta  i Róg Bractwa Kopaczy Żup Wielickich podarowany tej korporacji przez Seweryna Bonera (1486-1549).
  Wielkie znaczenie w Krakowie miał też cech malarzy i pozłotników, istniejący od pocz. XV wieku. Działała tu, prezentująca wysoki poziom artystyczny, szkoła iluminatorska, w której powstały wspaniałe kodeksy: Kodeks Baltazara Behema, Pontyfikał Erazma Ciołka, Antyfonarz i Pontyfikał Zbigniewa Oleśnickiego.
Malarstwo sztalugowe reprezentuje, pochodząca z galerii portretów biskupów krakowskich w krużgankach klasztoru Franciszkanów, podobizna Św. Stanisława. Pięknym przykładem malarstwa krakowskiego jest także tryptyk z kolegiaty Św. Michała Archanioła na Wawelu, sygnowany przez Mistrza Jerzego. Tworzą go: centralna scena Zwiastowania ze zbiorów Fundacji Książąt Czartoryskich przy MNK i skrzydła, będące własnością kościoła Św. Krzyża w Krakowie.
Janowi Bonerowi zawdzięczamy zaproszenie do Krakowa malarza Hansa Suessa z Kulmbachu (przed 1480-1522), który ozdobił swoimi obrazami kaplicę rodową Bonerów pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w kościele Mariackim, a także wykonał tryptyk do kościoła OO. Paulinów na Skałce. Pod wpływem jego malarstwa powstały m. in. prace Michała Lancza z Kitzingen.
Portret mieszczański reprezentują wykonane w drewnie bukszpanowym podobizny małżeństwa Przybyłów, będące jednym z pierwszych przykładów samodzielnego portretu w sztuce polskiej.
W rzeźbie styl małopolski z ośrodkiem w Krakowie, tzw. „styl piękny”, reprezentują madonny, z których najsłynniejszą jest Madonna z Krużlowej. Z tego kręgu pochodzi prezentowana na ekspozycji Matka Boska z Dzieciątkiem ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Świadectwem kontaktów z ośrodkiem rzeźbiarskim w Ulm jest inna rzeźba, Chrystus ukazujący rany, przechowywana w kościele Św. Antoniego z Padwy w Krakowie Bronowicach Małych.
design by mikro-TOP