Samorząd miejski
Właściwym samorządnym reprezentantem mieszkańców miasta była rada, po raz pierwszy wymieniona w dokumentach w 1264 roku. Urząd rajcy miejskiego cieszył się ogromnym prestiżem i przynosił wymierne korzyści, a ceremonia wyboru rady była wielkim świętem dla miasta. Od XIV wieku siedzibą władz miejskich był ratusz. Do kompetencji rady należały początkowo kwestie związane z handlem i sądownictwo targowe oraz jurysdykcja w zakresie przekroczenia uchwał wydanych przez radę, tzw. wilkierzy miejskich. Stopniowo rada rozszerzała swoje uprawnienia, przejmując większość sądowych kompetencji ławy. Rada zwoływała też zgromadzenie mieszczan, odpowiadała za obronę miasta i bezpieczeństwo jego obywateli oraz zatwierdzała statuty cechowe. Wybierana była początkowo przez wójta, później przez ustępującą radę, a od XIV wieku przez wojewodę krakowskiego. Ukoronowaniem zabiegów czynionych przez radę o uzyskanie jak największej autonomii i władzy w mieście był dekret króla Jana III Sobieskiego (1629-1696) z 30 XII 1677 roku, przyznający prawo wolnego wyboru rajców samej radzie.