Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (MHK) należy do najstarszych polskich muzeów, które zajmują się dokumentacją dziejów i kultury miasta. Inicjatorem założenia Muzeum poświęconego naszemu miastu był przed ponad 150 laty znakomity znawca dziejów Krakowa, prof. Józef Łepkowski. Ukoronowaniem tych działań była decyzja Rady Miasta Krakowa z 31 maja 1899 roku o założeniu Muzeum Historycznego Miasta Krakowa jako oddziału Archiwum Aktów Dawnych. 18 grudnia 1945 roku Miejska Rada Narodowa zadecydowała o przekształceniu Muzeum Historycznego Miasta Krakowa w samodzielną instytucję.
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa gromadzi obiekty z zakresu kultury materialnej, dziejów politycznych i gospodarczych, sztuki oraz tradycji i zwyczajów mieszkańców Krakowa od czasów najdawniejszych po dzień dzisiejszy. Kolekcje muzealne pozwalają na poznanie ikonografii miasta, zabytków rzemiosła i handlu, życia codziennego, jak również ważnych wydarzeń kulturalnych i politycznych. Wyjątkowe walory poznawcze i dydaktyczne mają obrazy z zakresu malarstwa historycznego. Osobny zespół stanowi kolekcja broni używanej do obrony murów oraz broni bojowej używanej w czasie powstań narodowych. Muzeum posiada wiele interesujących pamiątek historycznych, głównie z czasów powstań narodowych.
Nieocenioną wartość dokumentacyjną ma wielotysięczny zbiór fotografii od pierwszych dagerotypów, klisz szklanych z pracowni Ignacego Kriegera po zdjęcia współczesne. Osobne kolekcje stanowią zbiory: judaików, teatraliów, medali i numizmatów, meble, kostiumy, ubiory, szopki krakowskie, pamiątki i narzędzia oraz maszyny drukarskie i introligatorskie. Muzeum jest placówką wielooddziałową. Każdy z 12 oddziałów prezentuje na swojej ekspozycji stałej inny wycinek dziejów naszego miasta. Muzeum sprawuje opiekę i przyczynia się do kultywowania krakowskich tradycji i obyczajów, m.in. pochodu Lajkonika, konkursów na najpiękniejsze szopki, intronizacji królów kurkowych.